W tym roku udało mi się w końcu spełnić jedno z marzeń i wyjechać na majówkę na drugi koniec świata – do Hong Kongu. Nie oznaczało to jednak rozstania z księgarnią i książkami, bo jeśli chodzi o czytelnictwo, to Hong Kong znajduje się na dość dobrym miejscu w tym rankingu. Na pierwszy rzut oka tego nie widać, ludzie nie czytają papierowych książek w metrze ani autobusie, a znalezienie pierwszej księgarni zajęło mi kilka dni. Po czym rozpętało się prawdziwe książkowe szaleństwo!
Poznań Poetów 2015
„Iwona Chmielewska. Prace codzienne, odświętne i szczególnie ważne”
Kurator: Wojciech Luchowski
Centrum Kultury ZAMEK, Poznań
wystawa czynna do 31.05.2015, w godz. 11-19, sale 102-103
Iwona Chmielewska (1960) ukończyła grafikę na Wydziale Sztuk Pięknych UMK. Mieszka i pracuje w Toruniu. Jej książki wydawane są głównie w Korei Południowej, lecz w ostatnich latach również w Polsce. Jej autorskie picturebooki ukazują się również w Niemczech, Francji, Japonii, Chinach, Ameryce Łacińskiej, Izraelu i innych krajach. Jest laureatką wielu nagród. Najważniejsze z nich to: Złote Jabłko na Biennale Ilustracji w Bratysławie w 2007 roku i dwukrotnie ilustratorski Oskar, Bologna Ragazzi Award w kategorii Non Fiction w roku 2011 i w kategorii Fiction w roku 2013. Ostatnio wydała: „Oczy” (2014), „Królestwo dziewczynki” (2014), „Dwoje ludzi” (2014), „Na wysokiej górze” (wspólnie z Krystyną Miłobędzką, 2014) „W kieszonce” (2015).
info: http://www.zamek.poznan.pl/
Pod koniec 2014 roku Ministerstwo Edukacji Narodowej zaprosiło Polaków do wzięcia udziału w, zdawałoby się, szczytnej akcji „Wybierzmy wspólnie lektury najmłodszym uczniom”. Prawie dwanaście tysięcy osób wypełniło ankietę i przedstawiło swoje propozycje książek, które mogłyby stać się lekturami w szkołach podstawowych. Wyniki nie tylko dla mnie okazały się niepokojące i nie musieliśmy długo czekać na reakcję specjalistów i znawców literatury, którzy stworzyli własną listę “książek dobrych dla dzieci”. Aż trzech spośród pięciu ekspertów wytypowało dla klas 4-6 powieść “Książka wszystkich rzeczy”, należącą do trudnej i budzącej skrajne emocje grupy tekstów, wydanych przez oficynę Dwie Siostry. Bez wahania dodałabym do zestawienia jeszcze kilka z nich: “Lekkie życie Barnaby’ego Brocketa”, “Cześć, wilki!” oraz “Ćwir!”, któremu chcę poświęcić ten wpis.
“Ćwir!” przyfrunął do nas z Holandii, gdzie uważany jest za klasykę literatury dziecięcej. Autorka powieści, Joke van Leeuwen, sama tworzy ilustracje do swoich książek i znana jest z występów w kabarecie. “Ćwir!” to urocza i nietypowa opowieść o tajemniczej istocie, którą pewnego dnia znajduje pod krzakiem zapalony obserwator ptaków, Walter. Stworzenie ma pióra zamiast ubrania i skrzydełka w miejscu ramion, jednak nie figuruje pod żadną nazwą w atlasie ptaków, z którym mężczyzna nie rozstaje się podczas swoich wędrówek. Nie ptak i nie anioł, istota okazuje się być dziewczynkoptakiem, najpewniej podrzuconym przez kogoś w lesie. Walter postanawia zabrać ją do domu, nie spodziewając się, jak bardzo zmieni to życie jego i jego żony, Tiny.
David Walliams kojarzony był w Polsce głównie jako aktor i jeden z twórców serialu komediowego “Mała Brytania”, który był emitowany w 2007 roku. Dzięki wydawnictwu Mała Kurka, które za główny cel postawiło sobie “wydawanie książek pisarzy znanych w swoich kulturach, a nieodkrytych jeszcze w Polsce”, utwory Walliamsa trafiają do coraz szerszego grona czytelników. “Chłopak w sukience” to jego debiutancka powieść i zarazem trzecia wydana w Polsce (czytelnicy mogli już poznać “Babcię Rabuś” i “Pana Smrodka”). Autor pytany często w wywiadach, czy w tekście pojawiają się wątki autobiograficzne, za każdym razem zaprzeczał, podkreślając, że temat jest dla niego bardzo osobisty, ale stworzenie postaci nastolatka, który w równej mierze kocha piłkę nożną i kolorowe czasopisma o modzie, miało skierować uwagę czytelnika na problem nietolerancji społeczeństwa wobec odmienności.
Na pierwszy rzut oka dwunastoletni Dennis wydaje się zwyczajnym chłopcem. Mieszka w mieście, w prostym domu wyglądającym, jak wszystkie stojące przy jego ulicy. Ma starszego o dwa lata brata Johna i wchodząc w okres dojrzewania lubi wspominać szczęśliwe chwile z dzieciństwa. Jednak przyglądając się chłopcu z bliska dostrzegamy, że bohater nie jest typowym nastolatkiem. Przepełnia go trudne i komplikujące życie uczucie, że jest inny niż jego rówieśnicy. Większość dnia spędza w samotności, godzinami wpatrując się w ocalałe z płomieni zdjęcie, przedstawiające malutkich braci i uśmiechniętą mamę ubraną w żółtą sukienkę w kwiaty. To jedyna pamiątka po matce Dennisa, która pewnego dnia odeszła od ojca, porzucając tym samym własnych synów.
Wielokrotnie nagradzana poetka, Anna Piwkowska napisała powieść o współczesnych nastolatkach. Sięgając po “Franciszkę” miałam lekkie obawy, czy tekst nie będzie przesiąknięty duchem poetyckim, oniryczną atmosferą i metaforami. Jednak już po przeczytaniu pierwszej sceny (tak autorka nazwała rozdziały książki) poczułam się spokojna i bez zastanowienia przekroczyłam próg świata wrażliwej, trzynastoletniej poetki. Z jednej strony “Franciszkę“ najchętniej poleciłabym każdej trzynasto-czternastolatce. Z drugiej mam świadomość, że bohaterka reprezentuje zgoła odmienną postawę niż jej rówieśnicy.
Franciszka to typowy outsider. Nie interesuje jej popkultura ani przynależność do Tajnego Klubu Harry’ego Pottera, który zakładają jej koledzy z klasy. I choć dziewczyna nie chce mieć za wiele do czynienia z fantastyką, w jej życie niepostrzeżenie wkrada się magia pod postacią poezji. Fabuła powieści jest lekko “odrealniona”. Jej główni bohaterowie piszą wiersze, sami z własnej woli zaczytują się w poważnych lekturach (na przykład w tekstach Gombrowicza), namawiają nauczycielkę na uczestnictwo w wieczorze autorskim z Wisławą Szymborską. Każdy objaw nietolerancji jest przez nich ostro krytykowany (do gimnazjum uczęszczają uczniowie różnej narodowości i główna bohaterka zostaje zawieszona po ataku na koleżankę wyrażającą rasistowskie poglądy). Jednak żaden fragment tekstu nie jest naiwny ani przepełniony przesadną poprawnością. Raczej chciałoby się wierzyć, że w gimnazjach jest więcej pełnych empatii, ceniących prawdziwe wartości, młodych ludzi. Jednak w tym wszystkim Franciszka jest typową nastolatką. Interesuje ją najpopularniejszy chłopak w klasie i z początku nie docenia uczuć najlepszego przyjaciela, który gotowy jest w każdej chwili rzucić wszystko, by ruszyć jej z pomocą. Wrażliwa na niesprawiedliwość świata, dziewczyna buntuje się przeciwko chorobie matki. Jest młoda i nie rozumie jeszcze wielu spraw, szczególnie tych dotyczących dorosłych. Czasem tupnie nogą, powie na głos coś, co lepiej przemilczeć i nie liczy się z konsekwencjami.
Czas wspólnego czytania i przeżywania bajek jest czymś wyjątkowym w życiu każdej rodziny. Rodzice marzą, by ich dzieci polubiły książki od najmłodszych lat i za wszelką cenę starają się dobierać lektury, które przykują ich uwagę na dłużej. Ale przedszkolak to wybredny „czytelnik”. Pięknie wydane, kolorowe książki wzbudzają zainteresowanie dzieci w pierwszej kolejności. Coraz bardziej popularne są ilustrowane pozycje z minimalną albo zerową ilością tekstu, które dzięki kreatywności rodziców i samych dzieci mogą co dzień stawać się inną opowieścią. Jednak na wyciszenie i do czytania przed snem, dorośli wciąż najchętniej wybierają dla swoich pociech krótkie opowiadania (widzę to na co dzień w księgarni).
Sympatyczne leśne zwierzątka zamieszkujące w książkach Joanny Wachowiak zdobywają coraz liczniejsze grono czytelników. “Historyjki dla małych uszu” oraz wcześniejsze “Opowiastki…” to proste i barwne książki, które znakomicie sprawdzą się w domu i przedszkolu. Każda opowieść liczy zaledwie kilka stron i zakończona jest bardzo czytelnym morałem, który jest świetną okazją do dalszych rozmów i zabaw z dziećmi. Akcentując ważne zdarzenia, postawę i emocje głównych bohaterów opowiadań, możemy zachęcać najmłodszych do formułowania własnych wypowiedzi, zadając pytania o powód zaistniałej sytuacji.
W Poznaniu trwa właśnie książkowe święto dla dzieci i młodzieży. Do stolicy Wielkopolski zjechały wydawnictwa z całego kraju, przez cały czas trwania Targów można spotkać na stoiskach ulubionych pisarzy i ilustratorów, a dorośli mogą brać udział w ciekawych panelach dyskusyjnych i konferencjach. Dla mnie targowa okazała się w tym roku tylko sobota. Od samego rana biegałam po mieście w poszukiwaniu ciekawych wydarzeń literackich. Na sam początek odwiedziłam Teatr Nowy, w którym odbyło się spotkanie z Rose Lagercrantz, szwedzką autorką książek o pierwszoklasistce Duni, które osobiście wielbię całym sercem (“Moje szczęśliwe życie”, “Moje serce skacze z radości” oraz “Kiedy ostatnio byłam szczęśliwa”). Następnie na zaproszenie wydawnictwa Media Rodzina złapałam Bajkowy Tramwaj do Nibylandii, który następnie dowiózł mnie na same Targi. A tam oddałam się książkowemu szaleństwu, buszując po stoiskach i uczestnicząc w rozmowach. Jak co roku wszystko uwieczniłam na zdjęciach.
Seria “Czytam sobie” wydawnictwa Egmont wypełniła niszę na rynku książki, oddając w ręce dzieci rozpoczynających naukę samodzielnego czytania odpowiednie pozycje. Czołówka polskich pisarzy i ilustratorów przygotowała dla najmłodszych już prawie 40 tytułów. Zostały one podzielone na trzy poziomy zaawansowania w czytaniu. Nie jest ważne, czy sięgające po poziom pierwszy dziecko ma cztery czy sześć lat. Liczy się jego zapał, wysiłek i chęć opanowania sztuki samodzielnego czytania. A nic nie da im większej satysfakcji, jak złożenie z kilku liter słowa, następnie zdania i skończenie pierwszej książki bez pomocy rodziców. To nie tylko jeden z pierwszych sukcesów w ich życiu, ale również zachęta, by sięgnąć po kolejne pozycje z serii i inne książki.
Czym jest seria “Czytam sobie”? Na pierwszy rzut oka widzimy małe, zgrabne książki, pełne kolorowych ilustracji. Do każdej dołączona jest zakładka i cała strona uwielbianych przez dzieci naklejek, które dorośli mogą na przykład przyznawać jako medale za postępy w czytaniu. Po bliższym poznaniu dostrzeżemy różnice pomiędzy poziomami. Poziom 1 to składanie słów, maksymalnie 200 wyrazów w tekście, krótkie zdania, a najtrudniejsze słowa dodatkowo podzielone na głoski, tak by dzieci ćwiczyły głoskowanie. To na początek. Gdy mali czytelnicy opanują już podstawowe głoski, mogą sięgnąć po poziom 2 – składanie dłuższych zdań. W tekście jest już nawet 900 wyrazów, pojawiają się dialogi, a trudne słowa są podzielone na sylaby. I w końcu poziom 3 – dłuższa historia, bardziej złożone zdania, kolorowe rysunki ustępują miejsca czarno-białym.
Każde dziecko znajdzie coś dla siebie, bowiem seria oferuje opowieści przygodowe, detektywistyczne, science fiction, horrory, a także historie oparte na faktach – szczególnie przeze mnie lubiane i najczęściej polecane dzieciom (“Mur”, “Historia pewnego statku”, “Teoria pana Alberta”, “Wyprawa na biegun”, “Apollo 11” oraz “Człowiek z czerwoną chorągiewką”). Czytelnicy chętnie sięgają po kolejne części i z nieukrywaną przyjemnością obserwuję wzrost popularności serii zarówno wśród najmłodszych, jak i rodziców, którzy podsuwają książeczki coraz mniejszym pociechom.
